پست‌بیوتیک چیست؟
پست‌بیوتیک‌ها محصولات جانبی فرآیند تخمیر انجام شده توسط پروبیوتیک‌ها هستند و موادی شامل اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه، لیپو‌پلی‌‌ساکارید‌ها، اگزوپلی‌ساکاریدها، آنزیم‌ها، متابولیت‌های مختلف دیگر مانند ویتامین‌ها و اسیدهای آمینه می‌باشند. این مواد در روده جانوران از مصرف پری‌بیوتیک‌ها توسط پروبیوتیک‌ها (غالبا باکتری‌های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم‌ها) تولید می‌شوند. تبدیل مواد از فرم پری‌بیوتیک به پست‌بیوتیک آنها را به فرم قابل جذب برای جانوران تبدیل کرده و با جذب پست‌بیوتیک‌ها توسط روده جانور، از اثرات مثبت آن بهرهمند می‌شوند. امروزه شواهد بسیاری نشان می‌دهد که متابولیت‌ها و مواد اولیه تولید شده از مصرف پری‌بیوتیک‌ها توسط پروبیوتیک‌های روده جاندار تاثیر بسیاری بر سلامت جاندار دارند. همچنین تحقیقاتی برای حمایت از این مفهوم وجود دارد که متابولیت‌های مشتق شده از میکروب که به میزبان تجویز می‌شود ممکن است برخی از اثرات فیزیولوژیکی مفید را ایجاد کند. پست‌بیوتیک‌ها این دو جنبه از تاثیر میکروبی بر سلامت را در محصولاتی که می‌توانند به‌عنوان غذا، درمان و سایر انواع محصولات برای پیامدهای سلامتی استفاده شوند، با هم ترکیب می‌کنند.
پاراپروبیوتیک چیست؟
امروزه با توجه به بالا رفتن تعداد مطالعات انجام شده و در حال انجام در زمینه افزودنی‌های پست‌بیوتیک و پاراپروبیوتیک می‌توان به اهمیت و جایگاه مهم این مبحث پی برد. پاراپروبیوتیکها، در واقع سلول‌های میکروبی غیر زنده و غیرفعال هستند که توانایی تولید پست‌بیوتیک‌ها را دارند. پاراپروبیوتیکها همانند پروبیوتیک‌ها توانایی تجزیه مواد غذایی و پری‌بیوتیک‌ها را داشته و آنها را به موادی که پست‌بیوتیک نامیده می‌شوند تبدیل می‌کنند. وجود پست‌بیوتیک‌های تولید شده توسط پاراپروبیوتیکها به ارتقای سلامتی جاندار کمک بسیاری می‌کند. وجود پست‌بیوتیک‌ها و پاراپروبیوتیکها در بدن نشانه سلامتی است.
تفاوت اصلی میان پاراپروبیوتیکها و پروبیوتیک‌ها در غیر زنده و زنده بودن آنهاست. سلول‌های میکروبی غیر قابل زنده ممکن است پاسخ ایمنی بیشتری را نشان دهند به عنوان مثال، کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی و همچنین ماندگاری طولانی‌تر از جمله فواید مهم این مواد هستند.
مطالعات انجام شده نشان داده است که پست‌بیوتیک‌ها و پاراپروبیوتیکها در شرایط روده دارای فعالیت‌های زیستی متعددی مانند خاصیت‌های ضدالتهابی، سیستم ایمنی، آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی هستند و خاصیت خود را از دست نمی‌دهند و تاثیر مفید خود بر دستگاه گوارش را حفظ می‌کنند.
همچنین شواهدی خاصیت ضدالتهابی و ضدحساسیتی اعمال‌شده توسط باکتری‌های اسید لاکتیک را ثابت می‌کند. همچنین توانایی تعدیل سیستم ایمنی تطبیقی و ذاتی نشان دهنده ویژگی کلیدی عمل پاراپروبیوتیک است.
ویژگی مهم دیگر این مواد، تاثیرگذاری آنها حتی در حالت کشته شده است. هنگام تجویز آنتی‌بیوتیک یا مواد ضد قارچی، میکروبیوم مفید روده یا همان پروبیوتیک‌ها از بین می‌روند اما پاراپروبیوتیکها فعالیت زیستی خود را حفظ کرده و همچنان به بهبود وضعیت جاندار کمک می‌کنند.
یکی دیگر از ویژگی‌های متمایز کننده آنها نسبت به پروبیوتیک‌ها، شرایط نگهداری آنهاست. غذاها و مکمل‌های حاوی پاراپروبیوتیکها ماندگاری بهتر و طولانی‌تری دارند. اضافه کردن پاراپروبیوتیکها در ایجاد شرایط مناسبی برای رشد پروبیوتیک‌ها تاثیر چندانی ندارد زیرا سلول‌های غیرفعال توانایی تولید متابولیت‌های ترشحی مانند ویتامین‌ها و آنزیم‌هایی که در سلامت پروبیوتیک‌ها نقش بسزایی دارند را ندارد.
برخی باکتری‌ها کاملا بی‌هوازی هستند، به همین سبب، تولید و ثبات آنها در شرایط مختلف از چالش‌های عمده است. تولید و ذخیره‌سازی صنعتی محصولات پروبیوتیک هنوز هم از چالش‌های عمده این صنعت است زیرا شرایط نگهداری این مواد بسیار حساس است و باید در شرایط خاص نگهداری شوند.
روش‌های تولید پاراپروبیوتیکها
تولید پاراپروبیوتیکها و سلول‌های غیرفعال از طریق درمان‌های فیزیکی و شیمیایی که قادر به اصلاح اجزای سلول میکروبی و عملکردهای فیزیولوژیکی هستند بدون نیاز به تخریب کامل ساختار سلولی قابل انجام است.
فرآیندهای حرارتی، تابش، اشعه، فشار بالا و اولترا سوند از جمله روش‌های تولید پاراپروبیوتیکها هستند و این روش‌ها همچنان رایج‌ترین روش‌ها برای تولید پاراپروبیوتیکها در مقیاس آزمایشگاهی و صنعتی هستند.
در این روش‌ها برای تولید پاراپروبیوتیکها به غشای سلولی آسیب رسانده و در نتیجه نشت مواد مغذی و یون‌ها را تحریک کرده و درنهایت باعث تجمع ریبوزوم، دناتوره شدن پروتئین‌ها و شکسته شدن DNA می‌شود.
اخیرا روش جدیدی به نام گرمایش اهمی برای تولید پاراپروبیوتیکها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش جریان الکتریکی متناوب از نمونه عبور داده می‌شود، در نتیجه گرمای یکنواخت و سریعی در محیط پیدا شده و پاراپروبیوتیک تولید می‌شود.
این فناوری برای غیرفعال کردن پروبیوتیک‌های لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتیکازی باسیلوس کازئی و بیفیدوباکتریوم انیمالیس به کار گرفته شده است.
انتخاب روش تولید پاراپروبیوتیکها مهم است زیرا پاراپروبیوتیک‌های تولید شده با روش‌های متفاوت ویژگی‌های عملکردی متفاوتی را از خود نشان می‌دهند.
پروبیوتیک‌ها و پاراپروبیوتیکها از یک گونه می‌توانند در شرایطی با ایجاد مسیرها و مکانسیم‌های مشابه یا متفاوت تاثیرات و پاسخ‌های ایمنی مشابهی بر میزبان بگذارند.
امروزه به دلیل کاربرد بالقوه و تاثیر بالای پاراپروبیوتیکها به عنوان افزودنی و مکمل‌های غذاهایی کاربردی و موثر، علاقه خاصی به این سمت پیدا شده است. امروزه تلاش می‌شود این مواد به صورت روزانه در رژیم غذایی استفاده شده تا بتوان از تاثیرات درمانی و غذایی آنها بهرهمند شد.
جمع‌بندی
پست‌بیوتیک‌ها مولکول‌های کوچکی هستند که تحت تاثیر فعالیت پروبیوتیک‌ها (میکروبیوم مفید روده) و طی یک فرآیند متابولیکی توسط آنها تولید می‌شوند. از جمله این مواد می‌توان به موادی شامل اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه، لیپو پلیساکاریدها، اگزو پلیساکاریدها، آنزیم‌ها، متابولیت‌های مختلف دیگر مانند ویتامین‌ها و اسیدهای آمینه اشاره کرد که به عنوان پیشساز بسیاری از مولکول‌ها و مواد مورد نیاز جاندار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پاراپروبیوتیکها در واقع میکروارگانسیم‌های غیرفعال شده‌ای هستند که همچنان قادر به اثرگذاری مفید بر جاندار هستند و در مواردی نیز توانایی ایجاد تاثیری مشابه تاثیر پروبیوتیک‌ها را دارند. پاراپروبیوتیکها روش‌های تولید متفاوتی از جمله روش‌های فیزیکی و شیمیایی را دارند که متناسب با هدف استفاده و مقدار ماده در دسترس، روش مناسب نیز قابل انتخاب است.
مکمل سین‌بیوتیک وریا فارمد پارس با دارابودن پروبیوتیک و پری‌بیوتیک‌های مفید و ضروری به تعدیل میکروبیوم مفید روده جاندار کمک کرده و در سلامت و بهبود عملکرد جاندار نقش مهمی ایفا می‌کند. اضافه کردن این مکمل به غذای دام، طیور، آبزیان و … افزایش ایمنی، بهبود جذب و هضم، افزایش رشد و تولید شیر، کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک و افزایش سلامتی جاندار را نیز به همراه دارد.